.png "English"){kind=small}
1. Θεές και μύθοι
Συλλογιέμαι καμιά φορά, πώς αν θέλεις να καταλάβεις τους ανθρώπους, θα πρέπει πρώτα να γνωρίσεις τους θεούς τους…
Στην Ελλάδα λοιπόν η θεά της Σοφίας, ήταν γένους θηλυκού [και παραμένει…]
Στην Ελλάδα λοιπόν η θεά της Σοφίας, ήταν γένους θηλυκού [και παραμένει…]
Κι ακόμα, η υγεία, η δικαιοσύνη, η οικογένεια, ο έρωτας, το έλεος, η γονιμότητα, η αρετή, είχαν όλα ως προστάτιδες γυναικείες θεότητες, πράγμα που αν μη τι άλλο γεννά απορίες για το πόσο αυστηρά πατριαρχική ήταν η ελληνική αρχαιότητα.
Ή μήπως δεν ήταν?
Μήπως ο αρχαίος ελληνικός κόσμος ήταν προπάντων γένους θηλυκού?
Ένας φινετσάτος κόσμος της Γνώσης, της Αρμονίας και του Έρωτα, που απέρρεαν από τη θηλυκή πλευρά του όντος, όπως τουλάχιστον νοηματοδοτούσαν το ανθρώπινο ον στην αρχαιότητα?
Αρκεί να βάνεις από το ένα τάσι της ζυγαριάς τον σκοτεινό, μουρτζούφλικο κι αγέλαστον Θεό των ιουδαιοχριστιανικών θρησκειών, τον Τζεχώβα, τον Παντοκράτορα και τον Αλλάχ κι αμέσως προβάλλει ως αντίβαρο αυτή η θηλυκή όψη του Ελληνισμού, η χαμογελαστή και ηλιόφωτη όψη της Αθηνάς, της Πανδήμου Αφροδίτης, της Μητέρας Δήμητρας ή της φονευθείσης [από τον χριστιανικό όχλο] Υπατίας.
Μου φαίνεται λοιπόν ότι πολύ έχουμε μπερδέψει τα πράγματα, όσον αφορά τη φύση και την όψη του Ελληνισμού, τουλάχιστον στον καιρό που ήκμασε αυτός, προτού τον αρρωστήσουν τα ιουδαϊκά μικρόβια του Πατέρα/Αφέντη της εβραϊκής Βίβλου…
Κι αν περιπλανηθούμε στα σκοτεινά μονοπάτια της ιστορίας [κι αυτηνής που έχει γραφτεί κι αυτηνής που έχει αποσιωπηθεί] θα δούμε πως η γυναίκα στον γνήσιο ελληνικό κόσμο, δεν ήταν όπως μας το περιγράφουν, αλλά η θέση της δεν απείχε και πολύ από τη θέση του άντρα [σε ορισμένα μάλιστα ζητήματα, ήτανε και πιο πάνω..]
Αν πάμε πολύ – πολύ πίσω, στην εποχή των μύθων, προβάλλει για παράδειγμα ο μύθος της Αίθρας, της μητέρας του Θησέα.
Κι άκου τώρα τι έλεγαν γι αυτήν, οι παραμυθάδες, στα λησμονημένα χρόνια…
Η Αίθρα έλεγαν, ήταν κόρη του Πιτθέα του βασιλιά της Τροιζήνας, που λογίζονταν ως σοφός και καπάτσος άρχοντας.
Νέα και πανέμορφη η Αίθρα έπεσε στο λάγνο βλέμμα του Ποσειδώνα, ο οποίος σοφίστηκε ύπουλο τέχνασμα για να την ξεμοναχιάσει και να την κάμει δικιά του. Της έστειλε με τον Όνειρο, μιαν απατηλή μορφή της θεάς Αθηνάς, για να της πει να μεταβεί στον Πόρο [που τότε τον έλεγαν Σφαιρία] και τάχα μου να κάμει χοές στον τάφο του ήρωα Σφαίρου.
Μην σας εντυπωσιάζει το ότι θεοί και θεές συνομιλούσαν εκείνα τα χρόνια με τους θνητούς, είτε στον ύπνο τους, είτε στον ξύπνιο τους. Τότε ακόμα ο άνθρωπος ήταν αγνός και μπορούσε να κατανοεί τη γλώσσα των Θεών…
Η Αίθρα λοιπόν πήγε στη Σφαίρα κι εκεί που προετοίμαζε τις χοές [νεκρικές τελετές μνήμης, που ακόμα τελούν οι παλιές Ελληνίδες στους τάφους των δικών τους] βρήκε την ευκαιρία ο Ποσειδώνας και έσμιξε μαζί της.
Ντροπιασμένη η Φαίδρα γύρισε στην Τροιζήνα και ομολόγησε την «άτυχη» στιγμή στον πατέρα της. Αυτός όμως αντί να τα βάνει με την κόρη του, που στο κάτω-κάτω μπορεί να του έκαμε και εγγονάκι ημίθεο, συλλογίστηκε πως θα την προστατεύσει, ώστε να μην γίνουνε και ρόμπα σε όλη την Τροιζήνα.
Έτυχε τότε να περνάει από τα μέρη τους ο Αιγέας, ο οποίος ήταν και βασιλιάς της Αθήνας αλλά και ομορφόπαιδο.
Να πω εδώ, γιατί έχει τη σημασία του, ότι ο Αιγέας, είχε μεταβεί αρχικά στο μαντείο των Δελφών, να ζητήσει χρησμό από την Πυθία, για το αν αποκτούσε γιο. Η Πυθία, που ήταν σοφή γυναίκα, του απάντησε να προσέξει να «μην ανοίξει τον μακρουλό λαιμό του ασκού του, προτού φτάσει στην Αθήνα»
Ο αφελής Αιγέας νόμισε ότι εννοούσε να μην πιει κρασί από το ασκί του, λες και το μόνο «μακρουλό» πράγμα απάνω του, ήταν το φλασκί που κουβαλούσε…
Επιστρέφοντας λοιπόν από τους Δελφούς, ο Αιγέας πέρασε και από την Τροιζήνα, όπου ο Πιτθέας τον φιλοξένησε με βασιλικές τιμές. Ο Αιγέας του αποκάλυψε τον χρησμό και ο Πιτθέας [που κατάλαβε το νόημα του] ευχαριστήθηκε πολύ, με το ότι ο βασιλιάς της Αθήνας θα αποκτούσε γιο, έτσι και άνοιγε εκτός Αθηνων τον μακρουλό ασκό του…
Τον κέρασε λοιπόν άφθονο κρασί από δικό του ασκό κι αφού τον μέθυσε καλά-καλά, τον έδειξε κρυφά στην κόρη του…
-Αυτός σ’ αρέσει, παιδί μου? Είναι κι από καλό σόι, βασιλιάς σαν εμένα…
-Μ αρέσει πολύ, πατέρα…
-Α, γεια σου… Στον στέλνω λοιπόν στην κρεβατοκάμαρα σου, για να χει και μπαμπά το παιδί σου…
Έτσι ενώθηκε ο Αιγέας με την Αίθρα και γεννήθηκε ο Θησέας.
Τώρα βέβαια κανείς δεν μπορεί να είναι βέβαιος, αν ο ήρωας των Αθηνών ήταν ημίθεος, γιος του Ποσειδώνα όπως διέδιδαν οι κακές γλώσσες ή απλός θνητός γιος του Αιγέα, όπως ισχυρίζονταν τα παπαγαλάκια του Αθηναίου βασιλιά.
Αυτό που μας ενδιαφέρει όμως εδώ δεν είναι ο Θησέας αλλά η Αίθρα.
Ο μύθος της Αίθρας ουσιαστικά ανατρέπει πολλά από τα στερεότυπα μιας πατριαρχικής κοινωνίας
Καταρχήν φανερώνει την επιείκεια που έδειχναν προς τον έρωτα οι Έλληνες, είτε αφορούσε θεούς, είτε ανθρώπους.
Ο Πιτθέας φαίνεται να προσφέρει στην κόρη του μια βραδιά με έναν ωραίο άντρα, έστω και αν με αυτό το τέχνασμα, αποσκοπεί στο να δώσει έναν πατέρα στο εγγονάκι του. Αν στη θέση του ήταν κανένας μουσουλμάνος φαλλοκράτης, θα της είχε κάψει το πρόσωπο με οξύ!
Η Αίθρα δεν δίνει διόλου την εντύπωση μιας γυναίκας κλεισμένης στον γυναικωνίτη.
Αποφασίζει για το ποιος θα κοιμηθεί μαζί της και κρατάει τον γιο της, να τον αναθρέψει η ίδια, όταν ο Αιγέας φεύγει για την Αθήνα [αφήνοντας ως γνωστόν το σπαθί του κάτω από μια βαριά πέτρα]
Ακόμα πιο σημαντική είναι η πληροφορία ότι η Αίθρα ήταν δασκάλα της αριθμητικής και των μαθηματικών και ότι δίδασκε νεαρούς μαθητές, που τους έστελναν σ΄αυτήν οι γονείς τους!
Σε μια εποχή, όπου η πλειοψηφία των Ελλήνων της υπαίθρου πιθανότατα να μην γνώριζαν ούτε γραφή, συναντάμε ένα μυθικό γυναικείο πρόσωπο, που δίδασκε Μαθηματικά!
Αν συλλογιστούμε ότι στα μυθικά πρόσωπα επενδύονταν έθη και ήθη μιας συγκεκριμένης κοινωνίας, βλέπουμε ότι η γνώση δεν ηταν αποκλειστικά προνομιο των ανδρών στον ελληνικό χωρο
Περνώντας μάλιστα από το πεδίο του μύθου στο πεδίο της ιστορίας, θα δούμε ότι οι γυναίκες συμμετείχαν ουσιαστικά, τόσο στη μετάδοση της γνώσης, όσο και στις παραγωγικές εργασίες που είναι απαραίτητες για τη συντήρηση της ζωής.
Η Θεά Αθηνά ως Θεά της Σοφίας, απηχούσε τη συλλογική ιδέα του αρχαίου ελληνικού πολιτισμού, πως η γυναίκα δεν ήταν πλασμένη μοναχά για να συντηρεί τη ζωή [μέσω της γέννας και των εργασιών του οίκου] αλλά και να την προωθεί μέσω της επιστήμης, της τέχνης και της μετάδοσης της γνώσης…
2. Γυναίκα και γνώση στον αρχαίο ελληνικό κόσμο
Η Αίθρα ήταν η μυθική απεικόνιση της γυναίκας που συμμετέχει στη μετάδοση της γνώσης.
Περνώντας τώρα στο στάδιο της ιστορίας, βλέπουμε να εμφανίζονται πολλές γυναίκες, που έδρασαν ως διδασκάλισες ή ως καλλιτέχνιδες ή ως επιστημόνισες, παρά το ότι αρκετές από αυτές περιβλήθηκαν αργότερα με φαντασιακά στοιχεία.
Άλλωστε η βαθιά γνώση των όντων, συγχέονταν πάντα από τους αμύητους, με τη μαγεία ή με την αγυρτεία, εξόν από το ότι οι μεγάλοι μύστες της Φύσεως, προκαλούσαν τρόμο στον κοσμάκη.
Η Αγλαονίκη για παράδειγμα, λογίζονταν στον καιρό της [5ος π.Χ. αιώνας] περίπου ως μάγισσα, ωστόσο το πιθανότερο είναι ότι είχε μελετήσει τις κινήσεις των άστρων και έτσι μπορούσε να προβλέψει εκλείψεις ηλίου και σελήνης.
Η Αγλαονίκη ήταν κόρη ηγεμόνα [ταγού] της Θεσσαλίας και γι αυτό επονομάζονταν Αγλαονίκη η Ηγήτορος, θεωρείται δε ως η πρώτη γυναίκα αστρονόμος.
Δυστυχώς δεν γνωρίζουμε τίποτε άλλο για τη ζωή της, πέραν από τη φήμη της ως αστρολόγου και μάντισσας και τα ελάχιστα που αναφέρει γι’ αυτήν σε ένα σχόλιο του, ο Απολλόδωρος.
Η διεθνής επιστημονική κοινότητα όμως έδωσε το όνομα της σε έναν κρατήρα του νότιου ημισφαίριου της Αφροδίτης, ώστε να τη μνημονεύουν οι άνθρωποι, παρά το γεγονός ότι εμείς οι υποταχτικοί της κ.Ρεπούση τη λησμονήσαμε…
Γύρω από τον Μεγάλο Πυθαγόρα φαίνεται ότι περιστρέφονταν μια σειρά από λαμπερά γυναικεία ονόματα, που όλες τους ασχολήθηκαν με την επιστήμη.
Ξεπατικώνω εδώ από το πολύ καλό μπλογκ: Κοινός παρονομαστής
«…ΑΡΙΓΝΩΤΗ: Φιλόσοφος, συγγραφέας, μαθηματικός από την Σάμο. Ο Πορφύριος την αναφέρει ως θυγατέρα του Πυθαγόρου. Η Αριγνώτη έγραψε πολλά φιλοσοφικά έργα και μαθηματικό βιβλίο με τίτλο «ΠΕΡΙ ΑΡΙΘΜΩΝ» που χάθηκε.
ΒΙΤΑΛΗ: κόρη της Δαμούς και εγγονή του Πυθαγόρου. Γνώστρια των πυθαγόρειων μαθηματικών. Η Δαμώ προτού πεθάνει της εμπιστεύτηκε τα «υπομνήματα», δηλαδή τα φιλοσοφικά κείμενα του πατέρα της.
ΒΙΤΑΛΗ: κόρη της Δαμούς και εγγονή του Πυθαγόρου. Γνώστρια των πυθαγόρειων μαθηματικών. Η Δαμώ προτού πεθάνει της εμπιστεύτηκε τα «υπομνήματα», δηλαδή τα φιλοσοφικά κείμενα του πατέρα της.
ΔΑΜΩ: Θυγατέρα του Πυθαγόρου και της Θεανούς δίδαξε τα πυθαγόρεια δόγματα στην Σχολή του Κρότωνος. Μετά την διάλυσι της Σχολής, η Δαμώ, στην οποία ο Πυθαγόρας είχε εμπιστευτεί τα γραπτά του έργα, με την ρητή εντολή να μην τα ανακοινώσει σε αμύητους, κατέφυγε στην Αθήνα. Για ένα μεγάλο χρονικό διάστημα τήρησε την παραγγελία του πατέρα της. Αργότερα όμως δημοσίευσε μόνο την γεωμετρική διδασκαλία του Πυθαγόρου, με την βοήθεια του Φιλολάου και του Θυμαρίδα. Η έκδοσι αυτή, που είχε (σύμφωνα με τον Ιάμβλιχο) τον τίτλο «Η ΠΡΟΣ ΠΥΘΑΓΟΡΟΥ ΙΣΤΟΡΙΑ». Ήταν μία γεωμετρία ανωτέρου επιπέδου. Κατά τον Γέμινο, η κατασκευή του κανονικού τετραέδρου και η κατασκευή του κύβου οφείλονται στην Δαμώ. Η Δαμώ απέκτησε μία κόρη την Βιτάλη.
ΔΕΙΝΩ: Γυναίκα του Βροντίνου. Μαθήτρια και πεθερά του Πυθαγόρου, γνώστρια της αριθμοσοφίας. Μελέτησε τους ελλιπείς αριθμούς. Ένας αριθμός λέγεται ελλιπής, όταν οι γνήσιοι διαιρέτες του (δηλαδή οι διαιρέτες εκτός του εαυτού του), αν προστεθούν δίνουν άθροισμα μικρότερο του ιδίου του αριθμού.
ΔΕΙΝΩ: Γυναίκα του Βροντίνου. Μαθήτρια και πεθερά του Πυθαγόρου, γνώστρια της αριθμοσοφίας. Μελέτησε τους ελλιπείς αριθμούς. Ένας αριθμός λέγεται ελλιπής, όταν οι γνήσιοι διαιρέτες του (δηλαδή οι διαιρέτες εκτός του εαυτού του), αν προστεθούν δίνουν άθροισμα μικρότερο του ιδίου του αριθμού.
Έτσι ο αριθμός 8 είναι ελλιπής γιατί 1+2+4=7…»
Ακόμα μεγαλύτερο ενδιαφέρον παρουσιάζει η ζωή και το έργο δύο άλλων γυναικών, οι οποίες ήσαν οι ίδιες περίφημες μαθηματικίνες και φιλοσοφίνες αλλά ήσαν και οι αγαπημένες δύο από τους πιο διάσημους σοφούς της αρχαιότητας: του Θαλή του Μιλήσιου και του Σπεύσιππου του Αθηναίου.
Ακόμα μεγαλύτερο ενδιαφέρον παρουσιάζει η ζωή και το έργο δύο άλλων γυναικών, οι οποίες ήσαν οι ίδιες περίφημες μαθηματικίνες και φιλοσοφίνες αλλά ήσαν και οι αγαπημένες δύο από τους πιο διάσημους σοφούς της αρχαιότητας: του Θαλή του Μιλήσιου και του Σπεύσιππου του Αθηναίου.
Αναφέρομαι στην Πολυγνώτη και στη Λασθενία.
Ξεπατικώνω εδώ πάλι από το πολύ ωραίο άρθρο του Κοινού Παρονομαστή
«…ΠΟΛΥΓΝΩΤΗ (7ος – 6ος π.Χ. αιώνας) Ο ιστορικός Λόβων ο Αργείος αναφέρει την Πολυγνώτη ως σύντροφο και μαθήτρια του Θαλού. Γνώστρια πολλών γεωμετρικών θεωρημάτων, λέγεται (μαρτυρία Βιτρουβίου), πως και αυτή συντέλεσε στην απλούστευση των αριθμητικών συμβόλων με την εισαγωγή της αρχής της ακροφωνίας, δηλαδή με την εισαγωγή αλφαβητικών γραμμάτων που αντιστοιχούσαν το καθένα σε το καθένα στο αρχικό γράμμα του ονόματος του αριθμού. Έτσι το Δ αρχικό του ΔΕΚΑ, παριστάνει τον αριθμό 10. Το Χ, αρχικό του ΧΙΛΙΑ παριστάνει τον αριθμό 1000 κοκ Κατά τον Βιτρούβιο η Πολυγνώτη διετύπωσε και απέδειξε πρώτη την πρόταση «ΕΝ ΚΥΚΛΩ Η ΕΝ ΤΩ ΗΜΙΚΥΚΛΙΩ ΓΩΝΙΑ ΟΡΘΗ ΕΣΤΙΝ»
ΛΑΣΘΕΝΙΑ (4ος π.Χ. αιώνας). Η Λασθενία από την Αρκαδία είχε μελετήσει τα έργα του Πλάτωνος και ήλθε στην Ακαδημία (του Πλάτωνος) για να σπουδάσει μαθηματικά και φιλοσοφία. Μετά τον θάνατο του Πλάτωνος συνέχισε τις σπουδές της κοντά στον ανεψιό του Σπεύσιππο. Αργότερα έγινε και αυτή φιλόσοφος και σύντροφος του Σπευσίππου. Σύμφωνα με τον Αριστοφάνη τον Περιπατητικό στην Λασθένεια οφείλεται και ο επόμενος ορισμός της σφαίρας: ΣΦΑΙΡΑ ΕΣΤΙΝ ΣΧΗΜΑ ΣΤΕΡΕΟΝ ΥΠΟ ΜΙΑΣ ΕΠΙΦΑΝΕΙΑΣ ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΟΝ, ΠΡΟΣ ΗΝ, ΑΦ’ ΕΝΟΣ ΣΗΜΕΙΟΥΤΩΝ ΕΝΤΟΣ ΤΟΥ ΣΧΗΜΑΤΟΣ ΚΕΙΜΕΝΩΝ, ΠΑΣΑΙ ΑΙ ΠΡΟΣΠΙΠΤΟΥΣΑΙ ΕΥΘΕΙΑΙ ΙΣΑΙ ΑΛΛΗΛΑΙΣ ΕΙΣΙΝ…»
ΛΑΣΘΕΝΙΑ (4ος π.Χ. αιώνας). Η Λασθενία από την Αρκαδία είχε μελετήσει τα έργα του Πλάτωνος και ήλθε στην Ακαδημία (του Πλάτωνος) για να σπουδάσει μαθηματικά και φιλοσοφία. Μετά τον θάνατο του Πλάτωνος συνέχισε τις σπουδές της κοντά στον ανεψιό του Σπεύσιππο. Αργότερα έγινε και αυτή φιλόσοφος και σύντροφος του Σπευσίππου. Σύμφωνα με τον Αριστοφάνη τον Περιπατητικό στην Λασθένεια οφείλεται και ο επόμενος ορισμός της σφαίρας: ΣΦΑΙΡΑ ΕΣΤΙΝ ΣΧΗΜΑ ΣΤΕΡΕΟΝ ΥΠΟ ΜΙΑΣ ΕΠΙΦΑΝΕΙΑΣ ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΟΝ, ΠΡΟΣ ΗΝ, ΑΦ’ ΕΝΟΣ ΣΗΜΕΙΟΥΤΩΝ ΕΝΤΟΣ ΤΟΥ ΣΧΗΜΑΤΟΣ ΚΕΙΜΕΝΩΝ, ΠΑΣΑΙ ΑΙ ΠΡΟΣΠΙΠΤΟΥΣΑΙ ΕΥΘΕΙΑΙ ΙΣΑΙ ΑΛΛΗΛΑΙΣ ΕΙΣΙΝ…»
Το γεγονός ότι ο Σπεύσιππος και ο Θαλής συνδέθηκαν με γυναίκες ανάλογου πνευματικού αναστήματος, μαρτυράει αμέσως-αμέσως ότι οι σοφοί άνθρωποι της αρχαιότητας δεν είχαν κανένα κόμπλεξ απέναντι στις έξυπνες γυναίκες. Αντιθέτως, φαίνεται ότι πολλοί από αυτούς, αναζητούσαν τη γυναίκα με την οποία θα μπορούσαν να επικοινωνήσουν πνευματικά, ακόμα και αν θα έπρεπε να την ψάξουν ανάμεσα στις εταίρες.
Η πασίγνωστη σχέση του Περικλή με την Ασπασία, δείχνει αυτό ακριβώς, αν και το κοινό των Αθηναίων, είχαν διαιρεθεί στα δυο, υποστηρίζοντας άλλοι την Ασπασία και άλλοι τους κατηγόρους της.
Ωστόσο, οι κατηγορίες των Αθηναίων αφορούσαν κυρίως την ξενική της καταγωγή και τον ελευθεριάζοντα τρόπο της ζωής της, όχι όμως τις πνευματικές της επιδόσεις.
Δεν χωράει αμφιβολία ότι υπήρχαν και πολλοί μισογύνηδες στην αρχαιότητα, οι οποίοι θεωρούσαν τις γυναίκες ως κατώτερα όντα, με πρώτον απ’ όλους τον Αριστοτέλη.
Σε ένα κείμενο του περί φιλίας, ο σταγειρίτης ανέφερε ωμά ότι δεν μπορεί να υπαρξει φιλία μιας γυναίκας με έναν άνδρα, όπως δεν μπορεί να υπάρξει φιλία μεταξύ ενός ελεύθερου και ενός δούλου και γενικά μεταξύ ενός ανώτερου και ενός κατώτερου.
Ο Αριστοτέλης όμως δεν φημίζονταν για τα συναισθήματα του, αλλά για τη σκέψη του…
Άλλωστε, πολλοί σημερνοί άντρες και δη άνδρες των γραμμάτων και των τεχνών, έχουν αποδειχτεί ακόμα πιο φαλλοκράτες και μισογύνηδες απ’ ότι ο αρχαίος φιλόσοφος, χωρίς μάλιστα να διαθέτουν και τη δική του πνευματική εμβέλεια…
Ασχέτως με το τι έλεγε ο Αριστοτέλης, η ιστορία καταγράφει πάρα πολλά γυναικεία ονόματα της αρχαιότητας, που προσέφεραν σημαντικότατες υπηρεσίες στον στοχασμό ή στην τέχνη.
Αντιγράφω πάλι από το άρθρο του ΚοινούΠαρονομαστή, για την Αγνοδίκη, την Αξιοθέα και την Αρετή την Κυρρήνεια…
«…ΑΓΝΟΔΙΚΗ: Η πρώτη γυναικολόγος τον 4ο αιώνα π.Χ ντύθηκε άντρας και κατάφερε να παρακολουθήσει μαθήματα γυναικολογίας. Η αποκάλυψη της πραγματικής της ταυτότητας έγινε τυχαία. Κατηγορήθηκε ότι είχε σχέσεις με τις ασθενείς της και δικάστηκε ως «άνδρας γιατρός που διατηρούσε ερωτικές σχέσεις με τις ασθενείς του». Στη διάρκεια της δίκης και για να υπερασπιστεί τον εαυτό της, αναγκάστηκε να αποκαλύψει την πραγματική της ταυτότητα. Το αποτέλεσμα ήταν να αθωωθεί. Η αθώωση μάλιστα δημιούργησε «δεδικασμένο» και παράλληλα αλλαγή του νόμου που επέτρεπε πλέον και στις γυναίκες να ασκούν την Ιατρική.
ΑΞΙΟΘΕΑ: (4ος π.Χ. αιώνας). Μαθήτρια της ακαδημίας του Πλάτωνος. Ήλθε στην Αθήνα από την Πελοποννησιακή πόλη Φλιούντα. Δίδαξε μαθηματικά και φυσική στην Κόρινθο και την Αθήνα.
ΑΡΕΤΗ η Κυρηνεία: Κόρη του Αριστίππου, ιδρυτού της Κυρηναϊκής φιλοσοφικής σχολής, η Αρετή (συναντάται και ως Αρήτη) σπούδασε στην ακαδημία του Πλάτωνος. Δίδαξε μαθηματικά, φυσική και ηθική φιλοσοφία στην Αττική και έγγραψε σαράντα τουλάχιστον βιβλία, τουλάχιστον δύο από τα οποία ήταν πραγματείες για τα μαθηματικά. Μετά τον θάνατο του πατέρα της, τον διαδέχθηκε, κατόπιν εκλογής στην διεύθυνσι της Σχολής. Χαρακτηριστικό είναι ότι ανάμεσα στους μαθητές της συγκαταλέγονταν και 100 περίπου φιλόσοφοι.
ΑΞΙΟΘΕΑ: (4ος π.Χ. αιώνας). Μαθήτρια της ακαδημίας του Πλάτωνος. Ήλθε στην Αθήνα από την Πελοποννησιακή πόλη Φλιούντα. Δίδαξε μαθηματικά και φυσική στην Κόρινθο και την Αθήνα.
ΑΡΕΤΗ η Κυρηνεία: Κόρη του Αριστίππου, ιδρυτού της Κυρηναϊκής φιλοσοφικής σχολής, η Αρετή (συναντάται και ως Αρήτη) σπούδασε στην ακαδημία του Πλάτωνος. Δίδαξε μαθηματικά, φυσική και ηθική φιλοσοφία στην Αττική και έγγραψε σαράντα τουλάχιστον βιβλία, τουλάχιστον δύο από τα οποία ήταν πραγματείες για τα μαθηματικά. Μετά τον θάνατο του πατέρα της, τον διαδέχθηκε, κατόπιν εκλογής στην διεύθυνσι της Σχολής. Χαρακτηριστικό είναι ότι ανάμεσα στους μαθητές της συγκαταλέγονταν και 100 περίπου φιλόσοφοι.
Ο John Morans στο βιβλίο του “Women in Science” αναφέρει ότι το επίγραμμα του τάφου της έγγραφε : Το μεγαλείο της Ελλάδος, με την ομορφιά της Ελένης, την πέννα του Αριστίππου, την ψυχή του Σωκράτους και την γλώσσα του Ομήρου...»Και φυσικά δεν αναφέρω εδώ τις πασίγνωστες σε όλο τον Ελλαδικό χώρο, Σαπφώ και Υπατία, για τις οποίες ήδη έχουν γραφτεί πολλά.
Φαίνεται λοιπόν ότι υπήρξαν εκατοντάδες γυναίκες στην αρχαία Ελλάδα, που ασχολήθηκαν με τα γράμματα, τις επιστήμες ή τις τέχνες και χιλιάδες ίσως γυναικών, που δεν έγιναν γνωστές αλλά συνέβαλαν στη μετάδοση της γνώσης, ως δασκάλες της αριθμητικής ή της γλώσσας, στα παιδιά τους και στα παιδιά της δικής τους κοινότητας [κάτι που τεκμαίρεται και από τον μύθο της Αίθρας].
3. Γυναίκα και εργασία στην αρχαιότητα
Εξόν από τη συμμετοχή τους στον στοχασμό και στις τέχνες, οι γυναίκες της αρχαίας Ελλάδας είχαν σημαντικότατο ρόλο στην συντήρηση της ζωής και στην παραγωγή των αγαθών.
Μιλώντας όμως για παραγωγή στον αρχαίο κόσμο, θα πρέπει να βγάλουμε από το μυαλό μας τα στερεότυπα της δικής μας κοινωνίας.
Η αρχαία μεσογειακή οικονομία [Αίγυπτος, Ελλάδα, Ρώμη, Ιουδαία, Βαβυλώνα,κ.λπ.] δεν στηρίζονταν ούτε στη βιομηχανική παραγωγή, ούτε στην παροχή υπηρεσιών. Ο ρόλος του συσσωρευμένου κεφαλαίου [αν και δεν υπήρχε τότε, ούτε καν η έννοια του κεφαλαίου] ήταν εντελώς διαφορετικός από τον ρόλο του σε μια σύγχρονη καπιταλιστική κοινωνία και μάλιστα διέφερε ριζικά από πόλη σε πόλη ή από αυτοκρατορία σε αυτοκρατορία ή από πολιτισμό σε πολιτισμό.
Δεν θα επεκταθώ όμως εδώ, διόλου σε αναλύσεις πολιτικής οικονομίας.
Θα πω μονάχα ότι στην Αίγυπτο εφαρμόζονταν ένας ιδιότυπος γραφειοκρατικός σοσιαλισμός, όπου η γη και τα παραγόμενα αγαθά ανήκαν εξ ολοκλήρου στους Φαραώ, ενώ η Σπάρτη δεν είχε ουσιαστικά ούτε νόμισμα, με τη σύγχρονη σημασία του όρου.
Ειδικά στην Ελλάδα ανθούσαν κυρίως, η μικρή βιοτεχνική και αγροτική παραγωγή, ενώ τον ρόλο των εργατών, που υποτίθεται ότι διαπραγματεύονται την εργατική τους δύναμη, τον είχαν αναλάβει κυρίως οι δούλοι, που δεν διαπραγματεύονταν ούτε τη ζωή τους…
Οι αγρότισσες της αρχαιότητας δεν είχαν κανένα πρόβλημα να δουλεύουνε στα χωράφια, ακριβώς όπως και οι σημερινές, ενώ το μεγαλύτερο μέρος της οικιακής βιοτεχνίας στην παραγωγή υφασμάτων και ειδών καθημερινής χρήσης περνούσε από τα χέρια τους.
Στα άστεα, όπως η Αθήνα ή η Θήβα, όπου αναπτύχθηκε μια μορφή αστικού τρόπου ζωής, οι κυρίες μπορεί να είχαν περιορισμούς στο να πολυβγαίνουν από το σπίτι τους, ωστόσο αυτές αναλάμβαναν εξ’ολοκλήρου τις εργασίες του οίκου, που έμοιαζαν περισσότερο με τη διοίκηση μιας μικρής βιοτεχνίας [αργαλειός, αγγεία, αποθήκευση και συντήρηση τροφίμων κ. α.]
Όσον αφορά τις φτωχότερες κοινωνικές ομάδες ή τις γυναίκες των μετοικων, δεν ήταν σπάνιο το φαινόμενο οι γυναίκες να αναλάμβαναν τις πωλήσεις των προϊόντων τους στις κεντρικές αγορές των άστεων.
Με λίγα λόγια, η γυναίκα δεν ήταν διόλου αποκομμένη από την οικονομία της πόλεως- κράτους, ούτε φυσικά από την αγροτική παραγωγή, στην οποία έπαιζε ακόμα σημαντικότερο ρόλο από τους άνδρες.
Αν υπήρχε μια κατηγορία απαγορεύσεων, αυτή κυρίως αφορούσε πολιτικές ή κοινωνικές δραστηριότητες [και όχι οικονομικές] στις οποίες απαγορεύονταν να συμμετέχουν οι κυρίες των αστικών στρωμάτων [όπως η συμμετοχή στις αποφάσεις του δήμου και το δικαίωμα ψήφου ή η παρακολούθηση γυμνικών αγώνων]
Στον έρωτα, οι Έλληνες ήσαν αρκετά χαλαροί, τουλάχιστον όσον αφορούσε τις ανύπανδρες γυναίκες, οι οποίες είχαν αρκετή ελευθερία κινήσεων.
Στη Σπάρτη για παράδειγμα, οι ανύπανδρες κοπέλες κυκλοφορούσαν δημοσίως με κοντό χιτώνα [κάτι σαν το σημερινό μίνι] ώστε να ελκύουν τους άνδρες, για να τις παντρευτούν και να κάμουν παιδιά.
Η τεκνοποίηση ήταν τόσο σημαντική για τη Σπάρτη, ώστε οι ανύπανδροι και οι άτεκνοι αντιμετωπίζονταν με καχυποψία, ενώ στις χήρες δίνονταν το δικαίωμα να ξαναπαντρευτούν και μάλιστα άνδρα από το ίδιο σόι του νεκρού συζύγου τους [ακόμα και τον αδερφό του]
Στην Αθήνα, οι νεαρές παρθένες που μετέφεραν τον πέπλο της Θεάς στην εορτή των παναθηναίων, μπορούσαν να δουν ποιος τις αγαπάει, ρίχνοντας απλώς μια κλεφτή ματιά στις μαρμάρινες πλάκες της οδού των παναθηναίων, όπου οι νεαροί ερωτευμένοι έγραφαν το όνομα της καλής τους πλάι στο δικό τους [σώζονται ακόμα τέτοιες επιγραφές!]
Είναι βέβαια γεγονός ότι σε καμία δημοκρατική πόλη της αρχαιότητας δεν είχαν δικαίωμα ψήφου οι γυναίκες [στις ολιγαρχίες ή στις τυραννίες, έτσι κι αλλιώς ελάχιστοι είχαν τέτοια δικαιώματα]. Αυτό όμως έχει να κάμει και με το ότι οι Έλληνες συνέδεαν άμεσα το δικαίωμα ψήφου με τη στρατιωτική υπηρεσία στην πόλη, πράγμα που ήταν εκ φύσεως αδύνατον να προσφέρει μία γυναίκα. Αν και ο μύθος των αμαζόνων μας κάμει να υποψιαστούμε πως ακόμα και η συμμετοχή γυναικών σε ένοπλες συρράξεις, ίσως να μην ήταν τόσο σπάνια.
Στη Μάνη του 19ου αιώνα, όπου γυναίκες μανιάτισσες είχαν πολεμήσει κατά των στρατευμάτων του Ιμπραήμ [και με αξιοθαύμαστη επιτυχία] σώζονταν ακόμα η παμπάλαια παράδοση των γυναικών της Σπάρτης, που ήξεραν μια χαρά να χειρίζονται και το σπαθί και την ασπίδα…
Ο αρχαίος ελληνικός κόσμος ήταν πολύ περισσότερο γένους θηλυκού από ότι φανταζόμαστε σήμερα, προβάλλοντας τις τωρινές μας φεμινιστικές φαντασιώσεις στην Αθήνα ή στη Σπάρτη της αρχαιότητας.
Και για να πω την αλήθεια μου, το βρίσκω πολύ πιθανόν οι αρχαίες ελληνίδες να ένιωθαν καλύτερα βαλμένες στον κόσμο τους, από ότι οι σημερινές που καταφέυγουν στα ψυχοφάρμακα.
Ο λεγόμενος φεμινισμός μπορεί μεν να έδωσε δικαίωμα ψήφου στις γυναίκες, δεν τις απάλλαξε όμως από τις φροντίδες του σπιτιού, οι οποίες εξακολουθούν να πεφτουν σχεδόν εξολοκλήρου στις πλάτες τους, ακόμα και αν αυτές γυρίζουν στα σπίτια τους ψόφιες από τη δουλειά [που συνήθως είναι πιο κακοπληρωμένη από των ανδρών]
Κι ακόμα χειρότερα, ο φεμινισμός μπορεί να πρόσφερε θέσεις εργασίας στις γυναίκες, όμως αυτό δεν σημαίνει ότι τους πρόσφερε και μια θέση στην κοινωνία, που θα ταίριαζε στη συλλογική συνείδηση του φύλου τους.
Αντιθέτως…
Παρά τις όποιες φεμινιστικές κορώνες, πολύ περισσότερες γυναίκες σήμερα νιώθουν καταπιεσμένες μέσα στο φεμινιστικό τους προσωπείο, ενώ όλο και πιο συχνά ακούς παράπονα για τη σχέση τους με τους άνδρες, τόσο μέσα στην οικογένεια, όσο και μέσα στις ερωτικές σχέσεις.
Η ανοργασμικότητα, τα ψυχοσωματικά σύνδρομα, οι αβεβαιότητες, οι παλινδρομήσεις, η αρρωστημένη μεταναστολαγνεία, η νοσταλγία του πατριαρχικού ισλάμ, η ραγδαία αύξηση της ομοφυλοφιλίας, ο σεξοτουρισμός, τα ψυχοφάρμακα και η εξάρτηση από τσαρλατάνους της ψυχολογίας, όπως οι λεγόμενοι οικογενειακοί θεραπευτές, είναι απλώς, συμπτώματα των εγκλωβισμένων γυναικών στους νέους ρόλους τους, που τους επιβάλλουν οι εντολοδόχοι της Νέας Τάξεως.
Συλλογιέμαι δε, ότι οι νέοι ρόλοι των φύλων, όπως καθορίζονται από τους μηχανικούς ελέγχου του νου, όχι μόνο δεν απελευθερώνουν άνδρες ή γυναίκες από οδυνηρά στερεότυπα παλαιότερων κοινωνιών αλλά αντίθετα χτίζουν δεσμά πιο ισχυρά κι από τις πιο αυστηρές ιουδαιοχριστιανικές κοινωνίες του μεσαίωνα.
Γιατί το πολιτισμικό έδαφος απάνω στο οποίο ανθίζει [ή αντίθετα σαπίζει ο πολιτισμός] αδυνατίζει επικίνδυνα όταν στερείται των απαραίτητων θρεπτικών συστατικών της συλλογικότητας.
Ο δικός μας δυτικός πολιτισμός δεν διακρίνει πλέον, ούτε τη συλλογική ταυτότητα του φύλου, οδηγώντας έτσι τους ανθρώπους σε ένα ζοφερό ατομοκεντρισμό, εντός του οποίου διαλύονται τόσο τα άτομα, όσο και οι συλλογικοί κώδικες αξιών.
Κι είναι πολύ πιθανόν, έστω και μέσα σε ένα δίκτυο μάλλον ελαστικών απαγορεύσεων, η Ελληνίδα της αρχαιότητας να ένιωθε πολύ πιο ελεύθερη και ισορροπημένη, ακριβώς επειδή ο συλλογικός κώδικας αξιών της κοινωνίας της να ήταν πολύ πιο συμβατός με την ανθρώπινη φύση και τις εγγενείς νόρμες των φύλων…
Αν μη τι άλλο οι ελληνίδες της αρχαιότητας δεν ήξεραν τι παναπεί ψυχοφάρμακο…
Ο κύκλος των ελεύθερων στοχαστών θα είναι κατά βάσιν ένα ηλεκτρονικό βιβλιοπωλείο, που φιλοδοξεί να εξελιχθεί σε φόρουμ διάδοσης ιδεών, με κείμενα και βιβλία, που θα προτείνετε και εσείς, οι φίλοι και φίλες αναγνώστες/τριες αυτού του μπλογκ...
