Από την Αριστεία στην αχρηστία

Παρασκευή, 6 Μαρτίου 2015

Σύμφωνα με τα λεξικά, η Αριστεία, λέξη με καταγωγή από την «Ιλιάδα» του Ομήρου, σημαίνει την διάκριση του Ήρωα στην Μάχη, την Ανωτερότητα, την Υπεροχή, την Γενναιοψυχία. Σήμερα, σ’ ένα πιο «πεζό» σημείο αναφοράς, περιγράφει κυρίως τους διακεκριμένους, όσους αριστεύουν στο πεδίο της γνώσης και της επιστήμης.  

Στην «Αριστεία», λοιπόν, με την σύγχρονη εκδοχή της, αναφέρθηκε στην παρθενική του ομιλία στην Βουλή ο νέος υπουργός Παιδείας Αριστείδης Μπαλτάς, όταν επιχείρησε να επεξηγήσει τις αρνητικές (κατ’ αυτόν) πλευρές της. Προηγουμένως ο Μπαλτάς δεν παρέλειψε να αυτοσυστηθεί στους συναδέλφους του ως μαρξιστής. Ας κρατήσουμε το στοιχείο αυτό ως υπενθύμιση για την συνέχεια. Ο Μπαλτάς ανέλυσε τους λόγους για τους οποίους στο μέλλον θα καταργηθούν οι εισαγωγικές εξετάσεις στα Πρότυπα Πειραματικά Σχολεία, έχοντας μια συγκεκριμένη άποψη για την Αριστεία. Προσπάθησε να αναιρέσει την λάμψη της και να αποδομήσει την σημασία της, με το επιχείρημα ότι όσοι την κατακτούν, σε μικρή μάλιστα ηλικία, «βασανίζονται» από το άγχος να μην την απολέσουν. Από την άλλη μεριά, πάντα σύμφωνα με την άποψη του Μπαλτά, τα παιδιά που δεν τα καταφέρνουν κουβαλούν την «ρετσινιά» του αποτυχημένου. Με τα δικά του λόγια, λοιπόν, η Αριστεία είναι «ρετσινιά», κάτι «τρομερό» και «στρεβλή φιλοδοξία». Στην θέση των εξετάσεων θα έλθει ο… δημοκρατικός θεσμός της κλήρωσης.  

Δυστυχώς, ο υπουργός δεν επεκτάθηκε στο τι πρεσβεύει για τις ψυχολογικές επιπτώσεις που έχει σ’ ένα παιδί η συνειδητοποίηση ότι τίποτα δεν εξαρτάται πλέον από τις ικανότητές του, αλλά από τις διαθέσεις της κληρωτίδας και τα κέφια της τύχης. Αν, όμως, η Αριστεία προϋποθέτει σκληρή εργασία, τόσο από την πλευρά των μαθητών όσο και των καθηγητών, η άρνησή της δεν σημαίνει ταυτόχρονα και απαξίωση της έννοιας της εργασίας; Η αναζήτηση της ευκολίας, η οποία κανένα ουσιαστικό αντίκρισμα δεν έχει στην πραγματική ζωή, διαμορφώνει άραγε καλύτερους Πολίτες απ’ ό,τι η διαρκής προσπάθεια, ο μόχθος, η αξιοκρατία;  

Δεν είναι καθόλου τυχαίο το ότι ο Μπαλτάς αυτοσυστήθηκε ως μαρξιστής. Αν ο φιλελευθερισμός με το ταξικό του πρόσημο δίνει ευκαιρίες μόνο σ’ όσους έχουν την οικονομική δυνατότητα, ο μαρξισμός φτάνει στο αντίστροφο άκρο του εξισωτισμού των πάντων. Ακόμη και ο πολιτικός προϊστάμενος του Μπαλτά, ο Αλέξης Τσίπρας, ήταν ξεκάθαρος κατά την εκφώνηση των προγραμματικών δηλώσεων της νέας κυβέρνησης: «εξισωτισμός παντού». Προσέξτε την διατύπωση: «εξισωτισμός» και όχι ισονομία ή διανομή ίσων ευκαιριών σ’ όλους. Ο «ουμανιστικός», κατ’ ουσίαν απάνθρωπος, χαρακτήρας των μαρξιστικών ουτοπιών δημιουργεί, εκτός από τις εκατόμβες θυμάτων, κοινωνίες-εκτρώματα με πολίτες ισοπεδωμένους εκ των προτέρων. Η «λογική» του Προκρούστη αναβιώνει με φρικαλέο τρόπο αρνούμενη την εξέλιξη και την πραγματική πρόοδο των ανθρώπων. Μια αυτοαποκαλούμενη «προοδευτική» κυβέρνηση, που ευαγγελίζεται την «ελπίδα», στιγματίζει την Αριστεία και απαξιώνει το καλύτερο εις βάρος του όποιου καλού, με την επιβράβευση της αδιαφορίας, της μετριότητας, της οκνηρίας. Η σκέψη και μόνο, ότι για να μην «πληγωθεί» ο δεύτερος, θα πρέπει να καταργηθεί ο πρώτος, προκαλεί απόγνωση.  

Παράλληλα, η ιδέα ενός κράτους σε ρόλου σοβιετικού ψυχαναλυτή, ο οποίος με διατάγματα θα «θεραπεύει» το άγχος και την θλίψη μας, παραλύει τον νου. Η επιχειρούμενη κατάργηση της Αριστείας, όχι μόνον απεργάζεται και βαθαίνει την εξίσωση προς τα κάτω, μέθοδο την οποία εγκαινίασε το ΠΑΣΟΚ την δεκαετία του ’80, με τα θλιβερά και τραγικά αποτελέσματα που βλέπουμε σήμερα στο μορφωτικό και πολιτειακό ήθος των ιθυνόντων, αλλά στερεί επίσης τους οικονομικά αδύναμους από την δυνατότητα συμμετοχής σε μια αναβαθμισμένη παιδεία, η οποία θα τους δώσει την ευκαιρία να αναδείξουν δεξιότητες, που σε αντίθετη περίπτωση θα μείνουν ανεκμετάλλευτες. Τα Αριστεία είναι η επιβράβευση, ηθική πρωτίστως, για τους καλύτερους. Η κατάργησή τους σημαίνει την αναμέτρηση του κράτους με την Αξιοκρατία, το Φιλότιμο και την Δικαιοσύνη. Αντί να επιβραβεύεται ο κόπος και ο μόχθος των Αρίστων, αντί μέσα από την έντιμη προσπάθειά τους να δημιουργούνται θετικά πρότυπα, θα γίνεται μια επιλογή «στην τύχη», με ό,τι συνεπάγεται αυτό για την περαιτέρω επιδείνωση της ήδη ηθικά εξασθενημένης κοινωνίας.  

Όταν, λοιπόν, «ποινικοποιείται» επίσημα η ιδέα της άμιλλας, όταν επιλέγεται συνειδητά η αχρηστία έναντι της Αριστείας, όταν οι ξεπερασμένες από τον Χρόνο και τις διαδικασίες της ίδιας της Ζωής ιδεοληψίες του μαρξισμού ξεθάβονται από το φέρετρό τους, όλα αυτά αποτελούν τροχοπέδη στην εξέλιξη της κοινωνίας και σε βάθος χρόνου την αποξένωση από κάθε θετικό αξιακό στοιχείο, με αποτέλεσμα την πλήρη εξαχρείωσή της. Αν αυτή η λογική του εξισωτισμού-ισοπεδωτισμού επικρατήσει και σε άλλες πτυχές του κοινωνικού βίου, τότε η Χώρα οδηγείται ακόμη περισσότερο στην κατάπτωση και την παρακμή. Η ανέλιξη προς την μετριότητα και ο εξισωτισμός προς τα κάτω είναι συμπτώματα της αχρηστίας και όχι της Αριστείας.