Η ΙΣΟΠΕΔΩΣΗ ΤΟΥ ΝΟΜΙΚΟΥ ΜΑΣ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΥ

Με αφορμή την εισαγωγή ξένων δικονομικών συστημάτων στην έννομη τάξη μας – Η απειλούμενη διάλυση της συνοχής του κώδικα πολιτικής δικονομίας

Από τον Ηλία Ν. Ηλιακόπουλου, Δρ. Νομικής, Δικηγόρο.

------------------------

----------------------------------------------------------------- 

Το έτος 1968 θεσπίστηκε ο νυν ισχύων κώδικας πολιτικής Δκονομίας (ΚΠολΔ), υπό την άμεση εποπτεία του αείμνηστου και λαμπρού καθηγητή Νομικής Πανεπιστημίου Αθηνών Γ. Ράμμου. Το νομοθέτημα αυτό χαρακτηρίστηκε ως διαμάντι, που όμως – σιγά- σιγά άρχισε να πλαγιοκοπείται με τις επιγενόμενες τροποποιήσεις (κυρίως νδ 958/71, Ν.1478/84, 2915/2001, 3994/2011). Οι τροποποιήσεις αυτές στόχευαν πάντοτε στην απλοποίηση της διαδικασίας ενώπιον των δικαστηρίων που θα είχε ως αποτέλεσμα την επιτάχυνση των δικών.

Παρά τις όποιες μέχρι τώρα τροποποιήσεις η Ελληνική νομική ζοφερή πραγματικότητα έχει μέχρι στιγμής να επιδείξει μια μεγάλη καθυστέρηση στην εκδίκαση των υποθέσεων σε όλο το φάσμα της δικαιοσύνης.

Στο πλαίσιο αυτό το νέο σχέδιο του Κώδικα Πολιτικής Δικονομίας δημιούργησε τριγμούς, οδήγησε σε απεργία τους κλάδους των δικηγόρων αλλά και των δικαστικών επιμελητών, ενώ βρήκε αντίθετο και τον δικαστικό κλάδο.

Όπως αναφέρεται στην αιτιολογική έκθεση στο σχέδιο νόμου «τροποποιήσεις στον κώδικα πολιτικής δικονομίας» πρωταρχικός στόχος της νομοπαρασκευαστικής επιτροπής του νέου ΚΠολΔ ήταν να προτείνει νέες ρυθμίσεις και να επιφέρει βελτιώσεις στον ισχύοντας δικονομικό νόμο, οι οποίες κατά την άποψη της επιτροπής θα οδηγήσουν σε ταχύτερη απονομή της δικαιοσύνης, χωρίς όμως να θυσιάζεται η εξ ίσου άξια προστασίας ανάγκη για έκδοση ορθής και δίκαιης απόφασης.

Προτείνεται έτσι σύμφωνα με την νομοπαρασκευαστική επιτροπή ένα καινοτόμο δικονομικό σύστημα δίκης κατά την τακτική διαδικασία, το οποίο στόχο έχει να οδηγήσει στην ταχύτερη εκδίκαση των υποθέσεων, αφού οι υποθέσεις θα εκδικάζονται εντός 160 ημερών από την κατάθεση της αγωγής!

Για να γίνει αυτό δίνεται προτεραιότητα στην έγγραφη διαδικασία έναντι της προφορικής, χωρίς τάχα να υποβαθμίζεται η εμμάρτυρη απόδειξη , η οποία τίθεται σύμφωνα με τις αιτιάσεις της αιτιολογικής έκθεσης επί του ιδίου δικονομικού βάθρου με τα υπόλοιπα αποδεικτικά μέσα και συνεχίζει να διεξάγεται, όταν και εφ’ όσον το Δικαστήριο το κρίνει απαραίτητο.

Με την νέα τροποποίηση του κώδικα θα κατατίθεται η αγωγή στο Δικαστήριο και στην συνέχεια αντίγραφο της θα κοινοποιείται στον αντίδικο δίχως προσδιορισμό δικάσιμου. Μέσα σε 100 ημέρες από την κατάθεση της οι διάδικοι θα πρέπει να καταθέτουν προτάσεις, ενώ προσθήκη αντίκρουση στους ισχυρισμούς τους θα γίνεται εκατέρωθεν μέσα σε δεκαπέντε ημέρες από την λήξη των 100 ημερών.

Στην συνέχεια ο φάκελος κλείνει και μέσα σε δεκαπέντε ημέρες από το κλείσιμο (του φακέλου) με πράξη του Προέδρου του Τριμελούς συμβουλίου ορίζεται ο δικαστής και για το πολυμελές η σύνθεση του δικαστηρίου για την εκδίκαση της υπόθεσης με παράλληλο ορισμό του εισηγητή. 

Συγχρόνως ορίζεται ημέρα και ώρα συζήτησης στο ακροατήριο όχι μεγαλύτερο των τριάντα ημερών από την παρέλευση της αμέσως πιο πάνω δεκαπενθήμερης προθεσμίας.

Προβλέπεται ακόμη η εγγραφή της υπόθεσης στο οικείο πινάκιο να  γίνεται με πρωτοβουλία του γραμματέα του δικαστηρίου. Η εγγραφή αυτή θα ισχύει ως κλήτευση όλων των διαδίκων. Δηλαδή οι διάδικοι ή οι πληρεξούσιοι δικηγόροι τους θα πρέπει να ενημερώνονται μόνοι τους (!) πότε έχει οριστεί δικάσιμος, αφού δεν θα τους κοινοποιείται δικόγραφο της αγωγής με ορισμό δικασίμου!

Το πιο σημαντικό όμως είναι πως το νομοσχέδιο καταργεί την προφορικότητα και συνακόλουθα την αμεσότητα της διαδικασίας, αφού δεν θα εξετάζονται μάρτυρες. Η υπόθεση θα συζητείται και χωρίς την παρουσία των διαδίκων ή των πληρεξουσίων δικηγόρων τους.

Πρόκειται λοιπόν για μια καθαρά έγγραφη διαδικασία χωρίς αμεσότητα, χωρίς στην πραγματικότητα να υπάρχει δημοσιότητα της διαδικασίας! Βέβαια είναι γνωστόν πως το αποδεικτικό μέσο των μαρτύρων είναι από την φύση του ιδιαίτερα επισφαλές.

Η διαχρονικά αδιαμφισβήτητη αυτή διαπίστωση ακόμη από τη Δικονομία των Οικονομίδη Λιβαδά δεν σημαίνει όμως πως πρέπει να καταργηθεί ο θεσμός της εμμάρτυρης ζωντανής απόδειξης και να μην εξετάζονται μάρτυρες στο ακροατήριο (βλ Οικονομίδης – Λιβαδάς Πολ. Δικονομίας ειδικό μέρος παρ. 183 σελ 408 επ., 1924. Επισημαίνεται από τους ανωτέρω λαμπρούς καθηγητές πολιτικής δικονομίας ότι ο περιορισμός των μαρτύρων «καίτοι καθ’ υπερβολήν μέγας, αποδεικνύει όμως ότι αυτός μεν είναι εξαίρεσις, το συγχωρητόν δε της μαρτυρικής αποδείξεως κανών.») Οι προτεινόμενες στη θέση των μαρτύρων γραπτές ένορκες βεβαιώσεις είναι εξ ίσου επισφαλές αποδεικτικό μέσο, αφού στην πλειοψηφία τους υπαγορεύονται υπό την καθοδήγηση των πληρεξουσίων δικηγόρων ενώπιον συμβολαιογράφων ή του Ειρηνοδίκη, δίχως όμως την δυνατότητα ελέγχου ή αντίκρουσης τους από τον αντίδικο αλλά και από το δικαστήριο

Το Νομοσχέδιο λοιπόν κατά εντελώς απαράδεκτο και αντισυνταγματικό τρόπο καταργεί κατ’ ουσίαν την δημοσιότητα αλλά και προφορικότητα της διαδικασίας (αρθ 93 ΙΙ του Συντάγματος) με τον αποκλεισμό εξέτασης μαρτύρων στο ακροατήριο.

Όπως έγραφε ο εισηγητής του θεσμού καθηγητής Γ. Ράμμος (βλ Σχ ΠολΔ 11 15) «Εν πρώτοις συντελεί άριστα εις την ανάπτυξιν, την διασάφησιν και την κατανόησιν των επιμάχων ζητημάτων, διότι καθιστά δυνατήν την άμεσην επικοινωνίαν δικαζόντων και δικαζομένων. Δι’ αυτής ο δικαστής σχηματίζει ασφαλεστέραν πεποίθησιν περί των προσώπων των διαδίκων και περί της αληθείας των ισχυρισμών αυτών, ούτω δε περιορίζεται η τάσις προς υποβολήν και υποστήριξιν ψευδών ισχυρισμών» Τότε η Συνταγματική επιτροπή είχε δεχθεί ομόφωνα την προφορικότητα της διαδικασίας (βλ ΣχΠολΔ 11 56), ταυτόχρονα όμως κατέστησε κατά κανόνα υποχρεωτική και την υποβολή γραπτών προτάσεων (Σχ ΠολΔ 56, 179).

Είναι βέβαιον ότι το νομοσχέδιο εάν γίνει νόμος θα οδηγήσει σε μια τυπολατρική διαδικασία γεμάτη λάθη, διαστρεβλώσεις , πλάνες. Αφού δεν θα υπάρχει αμεσότητα και προφορικότητα της διαδικασίας. Αφού οι διάδικοι με τους πληρεξουσίους δικηγόρους τους δεν θα μπορούν στο πλαίσιο της διαλεκτικής θέσης, αντίθεσης, σύνθεσης και με την εξέταση των μαρτύρων να διαφωτίζουν το δικαστήριο για την ανακάλυψη της ουσιαστικής αλήθειας με συνεκτίμηση όλων των αποδεικτικών μέσων!

Δεν είναι όμως μόνον οι διατάξεις που καταργούν την προφορικότητα της διαδικασίας αλλά και μια σειρά διατάξεων στο τμήμα της αναγκαστικής εκτέλεσης που ισοπεδώνει τα πάντα δίνοντας την δυνατότητα στα «κοράκια» να αποκτήσουν τα ακίνητα δύσμοιρων και δυσπραγούντων ελλήνων οφειλετών.

Έτσι για τον προσδιορισμό της αξίας των εκπλειστηριασθέντων ακινήτων το νομοσχέδιο προβλέπει την κατάργηση του συστήματος των αντικειμενικών αξιών. Η τιμή εκκίνησης ή αλλιώς η τιμή πρώτης προσφοράς θα ορίζεται με βάση την εμπορική αξία του ακινήτου. Είναι γνωστόν ότι οι εμπορικές αξίες των ακινήτων ευρίσκονται σήμερα σε εξευτελιστικά πλαίσια και πολύ κάτω από τις αντικειμενικές αξίες. Και δεν φτάνει όμως μόνον αυτό. Αν ο πρώτος πλειστηριασμός δεν είναι επιτυχής, ελλείψει προσφορών, ο πλειστηριασμός θα επαναλαμβάνεται σε 14 ημέρες με τιμή εκκίνησης το 50% της αρχικής προσφοράς! Με άλλα λόγια τα ακίνητα των Ελλήνων θα εκπλειστηριάζονται σε εξευτελιστικές τιμές! Όλα αυτά θα συμβούν περί το τέλος του 2015, όταν και θα αρχίσει να ισχύει το σύστημα αυτό!

Η ισοπέδωση του νομικού μας πολιτισμού και η πλήρης καταρράκωση της ανθρώπινης αξιοπρέπειας του δύστυχου οφειλέτη, -και ας ορίζει την προστασία της το Σύνταγμα (αρθ 2 παρ 1 Σ)-, αποτυπώνεται πλήρως στον ρόλο που θέλει να προσδώσει το νομοσχέδιο στους δικαστικούς επιμελητές. Οι τελευταίοι σε ρόλο μεσίτη θα καλούνται να ξεναγούν τους επίδοξους αγοραστές στα ακίνητα που θα πλειστηριάζονται (Σχεδ. νόμου 995 παρ 6)

Θα καταθέτει έτσι ο δικαστικός επιμελητής στον υπάλληλο του πλειστηριασμού έγγραφο σημείωμα στο οποίο καθορίζονται ημέρες και ώρες επίσκεψης από υποψήφιους πλειοδότες του ακινήτου που κατασχέθηκε, το αργότερο επτά ημέρες πριν από την ημέρα του πλειστηριασμού. Η επίσκεψη θα πραγματοποιείται με την συνοδεία του Δικαστικού επιμελητή! Όμως θλίψη και οργή συνάμα δημιουργείται και από την ακόλουθη διαπίστωση. Στο κεφάλαιο κατάταξης των διαφόρων δανειστών, το νομοσχέδιο κατατάσσει προνομιακά τα τραπεζικά ιδρύματα ακόμη και σε βάρος του δημοσίου, ολοφάνερο σημάδι πως στην χώρα αυτή τον πρώτο λόγο έχουν πια η Τρόικα και οι τραπεζίτες!

Η άκριτη και κατά δουλικό τρόπο εισαγωγή θεσμών, ξένων με την νοοτροπία του λαού μας, όχι μόνον δεν επιλύει το πρόβλημα της βραδείας απονομής δικαιοσύνης αλλά αντίθετα δημιουργεί αθεράπευτο ρήγμα στην συστηματική λειτουργικότητα του δικαίου μας.

Δεν πάει πολύς καιρός που συζητείτο η εισαγωγή στην χώρα μας του αγγλοσαξωνικής προελεύσεως θεσμού, του Εισαγγελέα Ποινικής συνδιαλλαγής. Το νομοσχέδιο τότε προέβλεπε πως ο Εισαγγελέας καλεί τον κατηγορούμενο να συνδιαλλαγεί μαζί του ως προς το ύψος της ποινής που θα καθορίζεται φυσικά μικρότερη από την προβλεπόμενη στον νόμο (βλ για τους προβληματισμούς και δισταγμούς Ηλία Ν. Ηλιακόπουλο, Αβασάνιστη εισαγωγή θεσμών στην έννομη τάξη μας. Είναι άραγε πανάκεια ο θεσμός του Εισαγγελέα ποινικής συνδιαλλαγής; Ελεύθερη Θράκη, 22-2-2014 σελ 1 και 7)

Ο κατηγορούμενος όμως με το σύστημα αυτό για να έχει ευνοϊκή μεταχείριση οφείλει να ομολογήσει την ενοχή του. Αλλά και η εξωδικαστική διαμεσολάβηση σε αστικές και εμπορικές υποθέσεις που θεσμοθετήθηκε με τον Ν. 3898/2010 δεν έχει την απαιτούμενη ανταπόκριση στην ελληνική κοινωνία, ακόμη και όταν θεσπίστηκε ο θεσμός της Δικαστικής Διαμεσολάβησης (βλ. Η. Ν. Ηλιακόπουλος  Ο νέος θεσμός της Διαμεσολάβησης σε αστικές και εμπορικές υποθέσει Εφ ΑΔ 2012 σελ 21 επ (30)). ‘Ολα αυτά τα νομοθετήματα έχουν ως στόχο τους την επιτάχυνση των Δικών και της αποσυμφόρηση  των δικαστηρίων από τον μεγάλο και λιμνάζοντα όγκο υποθέσεων! Όμως αντί να εισάγονται τέτοιου είδους νομοθετήματα που απειλούν να τινάξουν στον αέρα την έννομη τάξη και το νομικό πολιτισμό μας καλύτερα είναι να σκεφτεί η συρόμενη από τους δανειστές της πολιτεία, όπως εκφράζεται σήμερα με τη συγκυβέρνηση, την δημιουργία ουσιαστικής και στοχευμένης επάνδρωσης αλλά και υλικοτεχνικής υποδομής σε δικαστές , εξειδικευμένους δικαστικούς υπαλλήλους και τεχνολογικό εξοπλισμό. Όλα τα αλλά είναι επικίνδυνα πειράματα που δεν θα έχουν αίσιο τέλος. Για αυτό πρέπει να αντιλφθή η ελληνική κοινωνία το δίκαιο αγώνα των δικηγορών, αποχής από τα καθήκοντα τους προκειμένου να μην περάσει ως νέος κώδικας πολίτικης δικονομίας αυτό το εξάμβλωμα – νομοσχέδιο που διαλύει την ανθρώπινη αξιοπρέπεια του Έλληνα.